Đỗ Kim Thêm dịch
Tình trạng bất trắc là mức thuế quan mới đang gây tổn hại cho nền thương mại toàn cầu và tổn thương các nền kinh tế đang phát triển.
Nền thương mại toàn cầu đang được tái định hình không phải chỉ bởi thuế quan hoặc căng thẳng địa chính trị mà còn bởi việc không thể tiên đoán về mặt chính sách. Tình trạng bất trắc này đang làm chi phítăng , thị trường rung chuyển và các nền kinh tế đang phát triển bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
Nền thương mại toàn cầu luôn phải đối mặt với những cú sốc, từ thuế quan, đại dịch đến rạn nứt về địa chính trị. Điều khác biệt hiện nay là tình trạng bất trắc tự nó đã trở thành hệ thống.
Không còn bị ràng buộc với các biến cố xảy ra một lần, việc không thể tiên đoán về mặt chính sách ngày càng được xây dựng trong nền kinh tế toàn cầu, tái định hình dòng chảy thương mại và làm chậm đầu tư.
Bản cập nhật về nền thương mại toàn cầu của Cơ quan Liên Hiệp Quốc Thương mại và Phát triển (UNCTAD) cho thấy bầu không khí bất ổn này đang làm chi phí tăng, thị trường tài chính xáo trộn và các quốc gia chia rẽ nghiệm trọng hơn.
Thứ nhất, chi phí cao hơn và tăng trưởng chậm hơn. Bảng Chỉ số về tình trạng bất ổn của chính sách thương mại thế giới đạt mức kỷ lục trong quý đầu tiên của năm 2025, nhấn mạnh đến tình trạng không thể tiên đoán ngày càng tăng đã trở thành một đặc điểm cho toàn cầu.
Các doanh nghiệp phải đối mặt với những viện lựa chọn đầy khó khăn về các vấn đề dự trữ hàng hóa, định tuyến lại lộ trình giao hàng hoặc trả chi phí vận chuyển cao hơn. Vào đầu năm 2025, sự biến động trong nhập khẩu của Mỹ tăng so với năm trước, ngay cả trước khi thuế quan có hiệu lực, khi các doanh nghiệp tranh giành để điều chỉnh. Chi phí của tình trạng bất trắc thường là lớn hơn thuế quan.
Các nhà xuất khẩu nhỏ và các nền kinh tế đang phát triển phải chịu gánh nặng nặng nề nhất, với tài chính hoặc hậu cần hạn chế để giảm bớt cú sốc.
Thứ hai, các rủi ro đối với ổn định tài chính và vĩ mô. Tình trạng bất trắc vượt xa phạm vi các hải cảng. Tỷ giá hối đoái dao động, dòng vốn thắt chặt và chi phí đi vay tăng.
Đối với các nước đang phát triển, nơi khả năng tiếp cận tài chính thương mại vốn dĩ đã khan hiếm, điều này nay dẫn đến việc tín dụng bị siết chặt và đầu tư bị hạn chế. Với lãi suất toàn cầu vẫn ở mức cao, gánh nặng của việc không thể tiên đoán làm tăng thêm sự mong manh về tài khóa – hạn chế khả năng tài trợ của các chính phủ cho tăng trưởng và phát triển xã hội.
Thứ ba, xói mòn lòng tin và hợp tác. Có lẽ tai hại nhất là sự sụp đổ niềm tin. Khi các chính sách không rõ ràng hoặc các quy tắc được áp dụng một có chọn lọc, nên các chính phủ chuyển sang việc phải hành động đơn phương mà nó gây ra các biện pháp trả đũa.
Chu kỳ này tạo ra sự biến động trong các chuỗi cung ứng. Dữ liệu của UNCTAD cho thấy là trong khi các nền kinh tế các nước tiên tiến chứng kiến xu hướng nhập khẩu ổn định, các nước đang phát triển phải đối mặt với những biến động mạnh hơn vào đầu năm 2025 – và các nước kém phát triển nhất đã trải qua một đợt tăng đột biến chậm nhưng mạnh hơn vào cuối năm. Điều này nhấn mạnh cách những người dễ bị tổn thương nhất cũng bị thể hiện nhiều nhất.
Cái giá của tình trạng không thể tiên đoán là rõ ràng: sự biến động trừng phạt những người ít có khả năng hấp thụ nó nhất. Nhưng có những cách thăng tiến. Đa dạng hóa thị trường, tăng cường các hiệp định thương mại và báo trước cho các doanh nghiệp về sự thay đổi chính sách mà nó có thể làm giảm rủi ro. Trên hết, khôi phục tình trạng ổn định và khả năng dự đoán là điều cần thiết – cho các doanh nghiệp đầu tư, để các quốc gia phát triển và để thương mại thực hiện vai trò động lực phát triển.
Như Bản cập nhật về nền thương mại toàn cầu cho thấy, tình trạng bất trắc đã trở thành mức thuế mới và cái giá của nó đang được toàn nền kinh tế thế giới phải trả.
KIM THEM DO 