Ngày 25 tháng 6 năm 1950 – Kỷ niệm 75 năm ngày chiến tranh Triều Tiên bắt đầu

Đỗ Kim Thêm

Ngày 25 tháng 6 năm 1950, quân đội Bắc Triều Tiên phát động tấn công chống lại Nam Triều Tiên. Cuộc chiến kéo dài trong ba năm đã gây thương vong cho hàng triệu người, nhưng tình trạng phân hoá trong thời Chiến tranh Lạnh và đất nước vẫn còn ảnh hưởng cho đến ngày nay và quan trọng nhất là không một hòa ước nào được ký kết.

Vào ngày 25 tháng 6 năm 1950, khi Thế chiến thứ hai kéo dài trong 5 năm ở châu Á chưa kết thúc, thì quân đội Bắc Triều Tiên xâm lược Nam Triều Tiên. Với sự hỗ trợ của Liên Xô, chỉ trong vòng một thời gian ngắn, Kim Nhật Thành, nguyên thủ Bắc Triều Tiên, đã thành công vượt bực trong việc xây dựng một đội quân hùng mạnh so với Nam Triều Tiên. Cuộc chiến biên giới diễn ra giữa „Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên“ do Cộng sản thống trị ở phía bắc và „Hàn Quốc“ theo định hướng phương Tây ở phía nam. Cuối cùng, cuộc xung đột đẫm máu đã lên đến cao điểm và cướp đi sinh mạng của hàng triệu người và có ảnh hưởng lâu dài đến nền chính trị thế giới. Cuộc chiến này được coi như là cuộc chiến ủy nhiệm đầu tiên giữa phương Tây và phương Đông và động lực chính của cuộc chạy đua vũ trang trong thời Chiến tranh Lạnh.

Chia rẽ trong thời Chiến tranh Lạnh

Vào năm 1910 Nhật Bản sáp nhập Hàn Quốc và trong những thập niên tiếp theo đã khai thác đất nước như một thuộc địa. Hoa Kỳ và Liên Xô đã chiếm đóng đất nước vào cuối Thế chiến thứ hai vào năm 1945 dùng vĩ tuyến 38 để phân định thành hai khu vực chiếm đóng, Liên Xô cai trị phía bắc và Hoa Kỳ ở phía nam.

Thoạt đầu, sáng kiến này xem như một giải pháp tạm thời cho đất nước, nhưng sau đó đã trở thành một điều kiện vĩnh viễn. Trong tiến trình xung đột trong thời Chiến tranh Lạnh giữa Mỹ và Liên Xô, tình trạng căng thẳng trong đất nước cũng gia tăng. Josef Stalin của Liên Xô đã đề bạt cựu chiến binh du kích Kim Nhật Thành làm chủ tịch Đảng Cộng sản Triều Tiên ở phía bắc. Về phần mình, Hoa Kỳ ủng hộ Rhee Syn man, người đứng đầu chính phủ lâm thời của Triều Tiên lưu vong (1919-1945) và đã trở về Hàn Quốc vào năm 1945 lãnh đạo.

Sau khi quân đội Mỹ rút lui, vào đầu năm 1948, Liên Hiệp Quốc bắt đầu nỗ lực để tạo ra một Hàn Quốc độc lập. Bất chấp các cuộc biểu tình đang diễn ra, các cuộc bầu cử đã được tổ chức ở miền Nam vào ngày 10 tháng 5 năm 1948, và Rhee Syng-man được bầu làm tổng thống. Ông tuyên bố Hàn Quốc thành lập vào ngày 15 tháng 8 năm 1948. Vài tuần sau, giới lãnh đạo ở phía bắc đã phản ứng bằng cách tuyên bố thành lập“ Cộng Hoà Dân chủ Nhân dân Triều Tiên“ Cả hai đều tuyên bố mình là đại diện duy nhất của Hàn Quốc và sẽ thống nhất đất nước dưới chính phủ của họ, nếu cần thiết sẽ sử dụng quân sự. Sau đó có những cuộc đụng độ ở biên giới, cuối cùng, vào ngày 25 tháng 6 năm 1950, chiến tranh bùng nổ khi quân đội Bắc Triều Tiên xâm lăng Hàn Quốc.

Vai trò của Liên Hiệp Quốc

Sau khi chiến sự khởi đầu, Mỹ yêu cầu Hội đồng Liên Hiệp Quốc tuyên bố là hành động của Bắc Triều Tiên là vi phạm hòa bình. Họ đã thúc đẩy thông qua Nghị Quyết 82. Trên cơ sở đó, Hội đồng Bảo an đã phê chuẩn một chiến dịch quân sự. Vài ngày sau đó, Nghị quyết được thực hiện, vì Liên Xô đã tẩy chay Hội đồng Bảo an trong sáu tháng và do đó không thể thực hiện quyền phủ quyết của mình.

Từ năm 1950 đến năm 1953, Hoa Kỳ nắm quyền chỉ huy tối cao quân đội Liên Hiệp Quốc với khoảng 930.000 binh sĩ từ Hàn Quốc, Mỹ và các quốc gia khác, nhưng có một phần là của Bộ Tư lệnh Liên Hiệp Quốc (UNC).

Diễn tiến chiến cuộc

Tháng 10 năm 1950, Quân đội Liên Hiệp Quốc vượt qua ranh giới để chiếm đóng Bắc Triều Tiên và đẩy được đối thủ trở đến tận biên giới Trung Quốc. Để đối phó,  Mao Trạch Đông, nhà lãnh đạo Trung Quốc, đã gửi khoảng 400.000 „tình nguyện viên“ để hỗ trợ Bắc Triều Tiên. Ngoài ra, Liên Xô đã gửi máy bay chiến đấu và phi công cải trang thành các đơn vị của Triều Tiên hoặc Trung Quốc. Vào đầu tháng 12, Bắc Triều Tiên tái chiếm Bình Nhưỡng.

Trước sự thay đổi của cục diện chiến tranh, Tổng thống Hoa Kỳ Truman đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp ở Hoa Kỳ vào ngày 16 tháng 12 năm 1950; lần đầu tiên trong lịch sử đất nước, ngân sách quân sự được tăng lên và nhiều binh sĩ được tuyển dụng. Đối với chính phủ Hoa Kỳ, ủng hộ Hàn Quốc là một biểu tượng cao cả cho công cuộc đấu tranh với quyết tâm chống lại việc bành trướng của chủ nghĩa Cộng sản.

Trong khi đó, tình thần của binh sĩ Liên Hiệp Quốc và Hàn Quốc ở Hàn Quốc sa sút, họ bị đẩy lùi về vĩ tuyến 38. Sau đó, Trung Quốc và Bắc Triều Tiên vượt qua biên giới và chiếm đóng thành phố Seoul. Cuối cùng, Truman đã bác bỏ việc sử dụng bom nguyên tử chống lại Trung Quốc, như Tướng MacArthur đã yêu cầu. Sau đó, Tướng MacArthur được thay thế bởi Matthew Ridgway vào năm 1951.

Số lượng tử vong cao và không thu tóm lãnh thổ  

Lại một lần nữa, Quân đội Liên Hiệp Quốc do Mỹ chỉ huy đã đẩy lùi quân đội Triều Tiên và Trung Quốc. Từ tháng 7 năm 1951 trở đi, các cuộc đàm phán đình chiến đã được tiến hành, nhưng thất bại.

Ở Triều Tiên, cuộc chiến đã trở thành một cuộc chiến tranh chiến hào và không có bất kỳ chiếm đóng lãnh thổ đáng kể nào. Không có con số chính xác các nạn nhân của cuộc chiến, nhưng ước tính có tổng cộng 3,5 đến 4,5 triệu người đã chết từ năm 1950 đến năm 1953, trong đó có hàng trăm ngàn thường dân trong vụ ném bom. Cuộc chiến chủ yếu diễn ra qua hình thức không chiến, hầu hết cả các thành phố và nhiều ngôi làng của Bắc Triều Tiên đã bị phá hủy ít nhất một phần, buộc hàng ngàn người phải chạy trốn về phía nam.

Cả hai bên đều gây các vụ thảm sát nhau. Trong khi rút lui về phía bắc, phe Bắc Triều Tiên bắt giữ con tin và lao động cưỡng bức và giết chết hàng ngàn người. Phe miền Nam cũng giết các du kích quân Bắc Triều Tiên và thường dân  .

Ngày 27 tháng 7 năm 1953, cuộc chiến kết thúc với một thỏa thuận đình chiến do Hoa Kỳ và Liên Xô khởi xướng. Một yếu tố quan trọng trong việc này là cái chết của Stalin, kết quả là đường lối chính sách đối ngoại của Liên Xô đã thay đổi đột ngột trong một thời gian ngắn. Thỏa thuận đã đánh dấu cho sự phân chia bán đảo Triều Tiên: một khu phi quân sự dài khoảng 250 km và rộng bốn km được thiết lập gần như dọc theo đường ranh giới ban đầu. Kết quả này tạo nên tình trạng ngăn cách hai phần của đất nước cho đến ngày nay.

Xung đột Nam – Bắc Triều Tiên vẫn chưa được giải quyết

Cho đến ngày nay, hậu quả của cuộc chiến Triều Tiên vẫn còn. Có nhiều lý do để giải thích. Thứ nhất, việc đánh giá lại tội ác chiến tranh vẫn còn tiếp tục. Từ năm 2005 đến năm 2010 và kể từ năm 2020, một Ủy ban Sự thật và Hòa giải dựa trên mô hình Nam Phi đã hoạt động về vấn đề này. Thứ hai, chiến tranh vẫn chưa chính thức kết thúc. Kể từ năm 1990, đã có những gia đoạn xích lại gần nhau giữa hai quốc gia Triều Tiên, nhưng sự cảm thông là vô cùng mong manh.

Ngoài ra, chính sách về phát triển hạt nhân của Triều Tiên đã làm lu mờ mối quan hệ trong nhiều thập niên, vì Triểu Tiên rút khỏi Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân năm 2003. Năm 2007, nguyên thủ hai quốc gia đã ký một tuyên bố chung về hòa bình, trong đó Bắc Triều Tiên hứa sẽ chấm dứt chương trình vũ khí hạt nhân của mình. Tuy nhiên, hiệp ước không được thực hiện. Hai năm sau đó, lại một lần nữa, Bắc Triều Tiên tiến hành các vụ thử vũ khí hạt nhân và bắn tên lửa tầm ngắn.

Cho đến nay, các nỗ lực quốc tế nhằm giảm bớt xung đột hai nước cũng thất bại. Năm 2013, Bắc Triều Tiên rút khỏi hiệp ước ngừng bắn và đe dọa chiến tranh hạt nhân, hành động này đã bị cộng đồng quốc tế lên án gay gắt.

Năm 2018, Tổng thống Mỹ Trump và Kim Jong un,  nguyên thủ quốc gia Triều Tiên, đưa ra một tuyên bố chung về việc phi hạt nhân hóa nhưng không được thực hiện. Trong những năm gần đây, căng thẳng giữa Bắc Triều Tiên và Hàn Quốc đã gia tăng. Bắc Triều Tiên đã mở rộng kho vũ khí hạt nhân. Trung Quốc và Nga bị cáo buộc là phá vỡ các biện pháp trừng phạt quốc tế đối với nước này. Nga và Triều Tiên đã xích lại gần nhau hơn đáng kể trong những năm gần đây. Hai nước đã ký kết một thỏa thuận an ninh vào năm 2024. Cùng năm đó, Nga đã sử dụng quyền phủ quyết tại Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc để ngừng giám sát các biện pháp trừng phạt đối với Bắc Triều Tiên. Bắc Triều Tiên cung cấp vũ khí cho Nga và binh sĩ cho cuộc chiến xâm lược Ukraine và đổi lại nhận được dầu mỏ và tiền. Binh sĩ Triều Tiên cũng đang được triển khai chống lại Ukraine.