Đỗ Kim Thêm
Kết quả đạt được của các cuộc đàm phán với Mỹ ở Ả Rập Saudi là Nga và Ukraine đồng ý kiềm chế các cuộc tấn công ở Biển Đen. Nhưng cùng lúc, Nga đặt ra thêm điều kiện là các biện pháp trừng phạt sẽ phải được dỡ bỏ.
Từ Chủ nhật cho đến thứ Ba, các nhà đàm phán của Mỹ, Nga và Ukraine đã gặp nhau tại thủ đô Riyadh của Ả Rập Xê Út để đàm phán một lệnh ngừng bắn giữa Nga và Ukraine. Sau các cuộc thảo luận, kết quả chi tiết đã không được công bố và sau đó Mỹ tuyên bố là Ukraine và Nga đồng ý sẽ không tấn công các tàu ở khu vực Biển Đen.
Trước đó, trong một cuộc điện đàm vào ngày 18 tháng 3 năm 2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đồng ý về một lệnh ngừng bắn hạn chế ở Ukraine trong vòng 30 ngày nhằm bảo vệ cơ sở hạ tầng năng lượng của hai bên. Nhưng trong các cuộc đàm phán ở Riyadh tiếp theo, cả Nga và Ukraine đều không tuân thủ tương thuận này.
Các quyết định tại Ả Rập Saudi
Theo nguồn tin của Toà Bạch Ốc cho biết, các nhà đàm phán của Ukraine và Nga đã đồng ý đảm bảo an toàn trong việc vận chuyển hàng hải ở Biển Đen, ngăn chặn việc sử dụng vũ lực và tàu buôn cho mục đích quân sự. Ngoài ra, các cuộc tấn công vào các cơ sở năng lượng của Nga và Ukraine sẽ được ngăn chặn có hiệu lực trong vòng 30 ngày kể từ ngày 18 tháng 3.
Điện Kremlin thông báo, Nga chỉ muốn thực hiện thỏa thuận này nếu một số biện pháp trừng phạt nhất định được dỡ bỏ. Cụ thể là Ngân hàng Nông nghiệp Quốc doanh Nga và các tổ chức tài chính khác sẽ lấy lại quyền truy cập vào hệ thống viễn thông tài chính quốc tế Swift và lệnh cấm vận nhập khẩu máy móc nông nghiệp và các hàng hóa khác để sản xuất thực phẩm và phân bón sẽ được dỡ bỏ. Chính phủ Mỹ đã đồng ý giúp Nga được quyền thâm nhập vào thị trường thế giới để vận chuyển nông sản và phân bón.
Ngoài ra, các công ty bảo hiểm tàu biển quốc tế sẽ được phép tự do tái tục bảo hiểm các bộ phận của đội tàu thương mại và đánh bắt cá của Nga. Những con tàu này sẽ được phép ghé qua các cảng mà hiện nay vẫn còn đang tẩy chay Nga.
Theo Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết, lệnh ngừng bắn đối với Biển Đen và cơ sở hạ tầng năng lượng sẽ có hiệu lực ngay lập tức, đó là một lời nói dối, vì lệnh ngừng bắn phụ thuộc vào việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt. Zelensky cáo buộc là Nga có ý thao túng.
Trước cuộc đàm phán ở Riyadh, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin ban đầu đã đồng ý về một lệnh ngừng bắn hạn chế. Cả Nga và Ukraine sẽ không tấn công nhau tại các cơ sở cung cấp năng lượng trong vòng 30 ngày. Tuy nhiên, các cơ quan truyền thông Ukraine và Nga đều đưa tin rằng không bên nào chịu tuân thủ thỏa thuận trong các cuộc đàm phán ở Riyadh.
Cuộc điện đàm giữa Trump và Putin đã làm dấy lên niềm hy vọng to lớn trong thời gian chuẩn bị cho các cuộc đàm phán ở Ả Rập Xê Út. Sau cuộc điện đàm với Tổng thống Mỹ, Điện Kremlin thông báo rằng Putin đã chỉ thị cho quân đội không pháo kích các cơ sở năng lượng của Ukraine trong 30 ngày. Điều kiện cho thoả thuận này là Ukraine cũng từ bỏ việc tấn công này. Tuy nhiên, tổng thống Nga đã từ chối một lệnh ngừng bắn chung.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cáo buộc Nga là tiếp tục tấn công vào cơ sở hạ tầng của đất nước vào đêm hôm sau bất chấp việc thỏa thuận của hai bên Nga – Mỹ. Theo Zelensky, các điều kiện cho một lệnh ngừng bắn do ông Putin soạn thảo nhằm mục đích „làm suy yếu Ukraine càng nhiều càng tốt“. Điều này một lần nữa cho thấy Putin chưa sẵn sàng kết thúc chiến tranh. Đến lượt Zelensky đã bị Trump cáo buộc là vô ơn và thiếu ý chí hòa bình trong những tuần gần đây.
Trước vòng đàm phán ở Riyadh, đã có một cuộc họp tương tự giữa các phái đoàn Mỹ và Nga trên đất Ả Rập Xê Út, nơi Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov đã trao đổi quan điểm với người đồng cấp Mỹ Marco Rubio.
Tổng thống Ukraine Zelensky, người không tham gia các cuộc đàm phán giữa Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio và đại diện của Ukraine, nhấn mạnh tại Kiev rằng đề xuất ngừng bắn cũng ảnh hưởng đến tiền tuyến, không chỉ cho không chiến và hải chiến.
Các biện pháp đính chỉ viện trợ quân sự của Mỹ trong thời gian gần đây, nay được tái tục. Thông tin tình báo cũng đang được tái cung cấp cho Kiev. Quan trọng nhất là những phát hiện từ hình ảnh vệ tinh của Mỹ, nó có tầm quan trọng to lớn đối với Ukraine trong việc quan sát các cuộc chuyển quân của Nga và đẩy lùi các cuộc không kích.
Theo tuyên bố chung, các phái đoàn cũng thảo luận về tầm quan trọng của các biện pháp nhân đạo như trao đổi tù binh và hồi hương trẻ em Ukraine bị bắt cóc. Ukraine cũng nhắc lại sự ủng hộ đối với sự tham gia của các đối tác châu Âu vào tiến trình hòa bình. Mỹ và Ukraine cũng đồng ý ký kết thỏa thuận càng nhanh càng tốt vể khoáng sản đã đàm phán.
Đối với một hòa ước chung quyết, Điện Kremlin không tỏ ra lùi bước trước các yêu cầu của mình. Ngoài lợi ích an ninh của Nga – tức là lệnh cấm Ukraine gia nhập khối NATO – điều này cũng bao gồm việc „loại bỏ các nguyên nhân của cuộc xung đột“. Moscow cáo buộc Kiev đàn áp dân tộc thiểu số nói tiếng Nga ở Ukraine và thúc đẩy chủ nghĩa dân tộc. Điều này ngầm liên quan đến các yêu cầu về ảnh hưởng lớn hơn nữa đối với sinh hoạt chính trị ở Kiev.
Theo nhận định chung, Nga đóng vai trò chủ động trong tiến trình đàm phán, cố tình kéo dài thời gian mà mà ngay cả Donald Trump cũng không thể làm gì được để đối phó. Trump công khai xác nhận thế yếu của mình trong cuộc phỏng vấn dành cho đài truyền hình Newsmax: Tôi nghĩ là Nga muốn chấm dứt cuộc chiến này, nhưng có thể là họ kéo dài thời gian”. Còn Trump đang làm gì? Trump đang hành động vì lợi ích cho Nga và Nga không cần đáp lại bất cứ điều gì.
Theo một suy luận khác bi quan hơn khi cho rằng thoả thuận ngừng tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng và ở Hắc Hải, nếu được thực hiện, cũng sẽ không mang lại nhiều triển vọng hoà bình, vì nhìn chung trong lâu dài, quân đội Nga vẫn tiếp tục đà tiến trên chiến trường Ukraine.
KIM THEM DO 