Đỗ Kim Thêm
Ảnh chụp Trump rời tòa New York sau khi bị tìm thấy có tội. Nguồn: Justin Lane/ AP
Ngày 30 tháng 5, một bồi thẩm đoàn ở New York kết luận, cựu Tống thống Donald Trump phạm tất cả 34 tội danh. Đây là một sự kiện chưa từng xảy ra trong lịch sử nước Mỹ, khi lần đầu tiên một cựu tổng thống bị tìm thấy phạm nhiều tội đại hình trong một vụ án hình sự.
Ông Trump bị kết tội làm làm giả hồ sơ kinh doanh để che giấu các khoản khoản thanh toán tiền bịt miệng cho cựu ngôi sao phim khiêu dâm Stormy Daniels, nhằm mục đích ém nhẹm các thông tin bất lợi trước cuộc bầu cử năm 2016, để cử tri bỏ phiếu cho ông ta.
Sau khi nghe công bố vi phạm 34 tội danh, ông Trump đã không thể tin được và phản ứng một cách kiên quyết: “Tôi vô tội” và cáo buộc phiên tòa là “nhục nhã” và “bị gian lận”, nhưng lạc quan khi cho rằng: “Dân chúng biết mọi chuyện xảy ra ở đây và sẽ quyết định vào ngày 5 tháng 11 tới đây”.
Trước mắt, Trump đang tại ngoại, không nạp tiền thế chân và có thể nộp đơn kháng cáo trong thời hạn 30 ngày nhưng tự do đi lại của Trump có thể bị hạn chế ít nhiều.
Nhiều suy đoán cho rằng, Trump sẽ không vào tù trước cuộc bầu cử ngày 5 tháng 11. Mức án cụ thể của tòa New York dành cho Trump sẽ được công bố vào lúc 10 giờ ngày 11 tháng 7, tức là bốn ngày trước Đại hội tòan quốc đảng Cộng hòa tại Milwaukee, Wisconsin.
Theo dự kiến, vào ngày này Trump sẽ chính thức được đảng Cộng hòa chọn làm ứng cử viên tổng thống năm 2024. Nhưng phán quyết ngày 11 tháng 7 sẽ gây ra nhiều hậu quả cho Trump và tương lai trong cuộc bầu cử vào ngày 5 tháng 11.
Hậu quả của phán quyết ngày 11/7 đối với Trump
Tòa án New York sẽ có nhiều lựa chọn khác nhau dành cho phạm nhân Donald Trump: Bị quản thúc tại gia, bị phạt tiền, thực hiện nghĩa vụ cộng đồng, hoặc bị vào tù.
Mức án của từng tội danh đang được tòa xem xét, nhưng tòa án có thể tổng hợp các tội danh thành một bản án chung quyết với mức án tối đa. Thí dụ như án tù, Trump có thể lãnh 4 năm cho từng tội danh, có nghĩa là, với 34 tội danh, thời gian thọ hình có thể lên tới 136 năm. Thật ra, luật tiểu bang chỉ cho phép mức thi hành án cho trường hợp này là 20 năm
Nhiều chuyên gia hy vọng, án tù có thể sẽ không áp dụng cho Donald Trump vì ông chưa bao giờ phạm tội hình và bản án không được Tòa xếp vào loại bạo động nghiêm trọng.
Có những lý do đặc biệt khác để các chuyên gia giải thích thêm là kịch bản Trump phải ngồi sau song sắt là khó thực hiện.
Trong lịch sử hình sự Mỹ, đây là một phạm vi hoàn toàn mới lạ, vì chưa bao giờ cơ quan chấp pháp phải lo giải quyết việc thi hành án tù đối với một cựu tổng thống và không có nhà tù liên bang nào chuyên trách cho việc thi hành án loại này.
Hơn nữa, còn có một nghịch lý đáng kể khác. Theo luật định, các cựu tổng thống Mỹ được bảo vệ an ninh cá nhân suốt đời, bất kể họ ở đâu và làm gì. Điều này có nghĩa là các nhân viên bảo vệ phải theo Trump vào trại giam, thay phiên nhau bảo vệ 24 giờ một ngày, bảy ngày một tuần.
Mặc dù súng bị nghiêm cấm trong các nhà tù, nhưng vì để bảo vệ sinh mạng cho Trump, nhân viên an ninh có quyền mang theo vũ khí. Trump có thể sẽ ở một khu riêng biệt và có quyền đòi hỏi không tiếp xúc với các tù nhân khác. Việc kiểm tra thực phẩm, cũng như đồ dùng cá nhân của Trump cũng phải đặt ra.
Thành phố New York hiện nay đang có bảy nhà tù. Thông thường, các bản án từ một năm trở xuống ở New York được thụ án trên đảo Rikersg. Do đó, về mặt tổ chức, Trump và nhân viên bảo vệ có thể được ở trong một tòa nhà đặc biệt. Việc tìm cho Trump “một chỗ ở thích hợp và các biện pháp bảo vệ cụ thể” là vấn đề mới cần phải được thảo luận sau phán quyết ngày 11/7.
Trước khi phiên tòa xét xử vụ Trump trả tiền bịt miệng diễn ra hồi tháng 4, Thẩm phán Juan Merchan có lần cảnh báo ông ta rằng, việc tấn công các nhân chứng và bồi thẩm đoàn có thể khiến Trump phải ngồi tù. Trong trường hợp ông Trump có thái độ tỏ ra coi thường tòa án, thẩm phán ra lệnh nhốt Trump trong một thời gian ngắn, trước hoặc trong phiên tòa.
Sau đó, các quan chức liên bang, tiểu bang và thành phố đã gặp gỡ các nhân viên Sở Mật vụ để thảo luận về các biện pháp thi hành án cho trường hợp này.
Theo luật hiện hành, mức phạt tiền khoảng 5,000 đô la cho mỗi tội; do đó, mức phạt tiền tối đa cho Donald Trump có thể lên đến 175.000 đô la.
Trường hợp Trump bị kết án quản chế, kịch bản này sẽ diễn biến rất khác thường. Cụ thể là Trump sẽ bị cấm liên lạc với những người mà Tòa nghi ngờ. Nếu Trump tái phạm, có thể bị bỏ tù ngay. Đặc biệt nhất là cựu Tổng Tư lệnh Quân lực Hoa Kỳ sẽ phải báo cáo thường xuyên với một quan chức thuộc cơ quan quản chế điạ phương, tuân theo các hướng dẫn và trả lời các câu hỏi về công việc và đời sống cá nhân Trump cho đến khi hết hạn quản chế.
Tương lai cuộc bầu cử tổng thống Mỹ
Thời gian từ sau phán quyết ngày 11 tháng 7 cho đến ngày 5 tháng 11 (là ngày chính thức diễn ra tổng tuyển cử ở Mỹ) sẽ có nhiều biến động khôn lường. Bối cảnh tranh cử sẽ có hai viễn tượng khác nhau.
Thứ nhất, phụ thuộc vào ba vụ án khác mà Trump là bị cáo: Liên quan tới âm mưu lật ngược kết quả bầu cử năm 2020, đem tài liệu mật về nhà sau khi mãn nhiệm và can thiệp kết quả bầu cử ở tiểu bang Georgia.
Thứ hai là khả năng của Donald Trump hay Joe Boden trong việc huy động các cử tri. Cho dù là tội phạm hình sự, Trump không bị cấm ra tranh cử. Luật Hiến pháp quy định ba điều kiện tối thiểu để tranh cử: 35 tuổi, sinh tại Hoa Kỳ và sống liên tục ít nhất 14 năm.
Trump nổi danh với câu nói bất thường: “Tôi có thể bắn ai đó ở giữa Đại lộ số 5 mà vẫn không mất bất kỳ lá phiếu của cử tri nào”. Câu nói này thật là thô bỉ, nhưng phản ảnh đúng khi thăm dò công luận. Cho nên Trump rất lạc quan là sẽ thắng cử trong kỳ bầu cử sắp tới.
Đầu tiên, Trump có thể sử dụng phán quyết của Tòa án New York như là một phương tiện để tiếp tục kích động người hâm mộ và quảng cáo như một phần của chiến lược vận động tranh cử. Trump lập luận rằng, hệ thống công quyền Mỹ đang cố tình muốn tiêu diệt ứng cử viên Donald Trump. Đối sách này tỏ ra hữu ích cho Trump, bằng chứng là Ban Vận động tranh cử của Trump quyên góp được 35 triệu đô la chỉ vài giờ sau khi bồi thẩm đoàn tìm thấy Trump có tội và các nhà tài phiệt lên tiếng tiếp tục tài trợ cho Trump, trong đó có Bill Ackman, nhà tỷ phú thuộc ngành bảo hiểm. Tiền quyên góp sẽ ngày càng tăng lên.
Thứ hai, các bằng chứng về những vụ bê bối đã được phơi bày, một ứng cử viên tổng thống bị tòa đồng thanh kết án là có tội, thì không thể phủ nhận; do dó, hậu quả của phán quyết sẽ có ảnh hưởng nặng nề cho Trump trong chiến dịch vận động tranh cử.
Thứ ba, ngược lại, quan điểm của các cử tri Mỹ hâm mộ Trump đã được hình thành từ lâu, bản án của Tòa khó có thể làm thay đổi những đánh giá của họ về lòng yêu mến cá tính hay ủng hộ quan điểm chính trị của Trump.
Ngay sau khi kết luận của bồi thẩm đoàn được công bố, Ban Vận động tranh cử của Tổng thống Joe Biden tuyên bố: “Donald Trump là mối đe doạ cho nền dân chủ. Donald Trump tin rằng ông ta không bao giờ lãnh hậu quả cho việc phạm pháp. Nhưng phán quyết hôm nay làm thay đổi sự thật. Tại New York, chúng ta chứng kiến rằng không ai có thể đứng trên luật pháp. Người dân Mỹ đang đối diện với sự thật. Đi bầu sẽ là cách duy nhất để ngăn chận đường vào Tòa Bạch Ốc của Trump”.
Trong nội bộ đảng Cộng Hòa đang có nhiều chuyển biến ngoạn mục khác, thí dụ như Lãnh đạo Khối Thiểu số đảng Cộng Hòa tại Thượng Viện, ông Mitch McConnell lên tiếng bảo vệ Trump vào tối Thứ Năm, 30 tháng 5. Ông ta cho rằng, Biện lý Alvin Bragg của Quận Manhattan không nên đưa vụ án ra xét xử và dự đoán bản án sẽ bị lật ngược khi Trump kháng cáo.
Các đảng viên khác của đảng Cộng Hòa trước đây luôn hoài nghi về chính sách của Trump, nay sau phán quyết, cũng lên tiếng bảo vệ cho Trump. Lý do chính là niềm hy vọng của họ ở hai nhân vật làm ứng cử viên cho đảng Cộng Hòa không còn nữa: Thống Đốc Florida Ron DeSantis và bà Nikki Haley, cựu Đại Sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc. Trong bối cảnh này, đoàn kết để ủng hộ Trump là lựa chọn duy nhất.
Cuối cùng, vấn đề khó khăn nhất được đặt ra là, phán quyết của tòa New York, bất kể là với mức án nào dành cho Donald Trump, có làm thay đổi triệt để sinh hoạt trong chính trường Mỹ không? Không ai có thể đoán chắc được những diễn biến sắp tới vì có quá nhiều yếu tố khó lường sẽ diễn ra.
KIM THEM DO 